Czym są pracownicze plany kapitałowe (PPK)?

Obecnie w Polsce aktywnie zyskuje na popularności innowacyjny program dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego – Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Ten artykuł jest dla Ukraińców, którzy chcą zrozumieć, po co jest Pracowniczy Plan Kapitałowy, kto i ile do niego wpłaca, czy można zrezygnować i jak odzyskać pieniądze.

Kogo obejmuje program?

Program oszczędności emerytalnych w Polsce (PPK) będzie odpowiedni, jeśli masz od 18 do 55 lat i pracujesz na podstawie umowy o pracę (umowa o pracę) lub umowy zlecenia (umowa zlecenie) i podlegasz z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Osoby, które ukończyły 70. rok życia, nie mogą przystąpić do PPK. Osoby między 55. a 70. rokiem życia mogą przystąpić do PPK wyłącznie na swój wniosek. Można kontynuować uczestnictwo po 70. roku życia, jeśli już jest się uczestnikiem.

Ile wpłacają pracownik i pracodawca do PPK?

Wpłaty w ramach programu można umownie podzielić na podstawowe i dodatkowe.

• Wpłata podstawowa – 2% wynagrodzenia brutto od pracownika oraz 1,5% wynagrodzenia brutto od pracodawcy.
• Państwo dopłaca – 240 złotych rocznie (wpłata roczna), a także 250 złotych jednorazowo (wpłata powitalna) za przystąpienie do PPK.
• Dodatkowo – Ty, jako pracownik, masz możliwość zadeklarowania wpłaty dodatkowej do 2% swojego wynagrodzenia, a pracodawca może zadeklarować wpłatę dodatkową do 2,5% wynagrodzenia.

Przykład:

Załóżmy, że zarabiasz 4000 złotych brutto miesięcznie.

• Ty wpłacasz (wpłata podstawowa): 2% → 80 zł
• Pracodawca dokłada (wpłata podstawowa): 1,5% → 60 zł
• W rezultacie na Twoje konto emerytalne w PPK miesięcznie trafia: 140 zł (nie licząc ewentualnych wpłat dodatkowych i dopłat od państwa)

💡 Kalkulator online

Skorzystaj z kalkulatora wpłat PPK online – po prostu wprowadź swoje wynagrodzenie brutto i dowiedz się, ile Ty, pracodawca i państwo (w skali roku) możecie przekazywać na Twoje konto emerytalne.

Kiedy i jak można otrzymać wypłaty z PPK?

Na wypłatę środków z Pracowniczych Planów Kapitałowych możesz liczyć nie wcześniej niż po ukończeniu 60. roku życia. W przypadku poważnej choroby uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka, można wnioskować o wypłatę do 25% środków bez żadnych potrąceń. Możliwa jest również wypłata do 100% środków na cele mieszkaniowe (wkład własny przy kredycie hipotecznym), pod warunkiem zwrotu tych środków w ciągu maksymalnie 15 lat (dla osób poniżej 45. roku życia).

Standardowo wypłaty po 60. roku życia realizowane są w następujący sposób:

• Po osiągnięciu 60. roku życia – jednorazowo 25% zgromadzonych oszczędności (ta część jest zwolniona z podatku od zysków kapitałowych);
• Pozostałe 75% – jest wypłacane w co najmniej 120 miesięcznych ratach (przez minimum 10 lat). Wypłata w tej formie również jest zwolniona z podatku.

Ważne: Wypłata środków z PPK po 60. roku życia oznacza, że na Twój rachunek PPK nie będą już wpływać nowe wpłaty (ani od Ciebie, ani od pracodawcy, ani od państwa). Dlatego, jeśli nadal pracujesz i jesteś uczestnikiem PPK, warto dokładnie przemyśleć moment rozpoczęcia wypłaty środków po ukończeniu 60 lat.

Czy rejestracja jest obowiązkowa? Kto uczestniczy automatycznie?

Jeśli jesteś pracownikiem w wieku od 18 do 55 lat, pracodawca automatycznie zapisuje Cię do Pracowniczych Planów Kapitałowych, chyba że złożysz deklarację o rezygnacji.

Pracownicy w wieku powyżej 55 lat, ale poniżej 70 lat, przystępują do PPK na podstawie wniosku złożonego pracodawcy. Formalnie dokument o rezygnacji nazywa się „Deklaracja o rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczych planów kapitałowych (PPK)”, wzór poniżej:

deklaracja_o_rezygnacji_z_dokonywania_wplat_do_ppk

Jak zrezygnować z udziału w PPK?

Z udziału w programie PPK możesz zrezygnować w dowolnym momencie. W tym celu należy złożyć pracodawcy pisemną deklarację rezygnacji. Wzór poniżej:

[miejscowość], [data]

OŚWIADCZENIE O REZYGNACJI Z DOKONYWANIA WPŁAT DO PRACOWNICZYCH PLANÓW KAPITAŁOWYCH

Ja, niżej podpisany(a):

Imię i nazwisko: ………………………………………………
PESEL (lub data urodzenia, jeśli brak numeru PESEL): ………………………………………………
Nazwa pracodawcy: ………………………………………………

na podstawie art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 289 z późn. zm.)
oświadczam, że rezygnuję z dokonywania wpłat do PPK. Wnoszę o nie dokonywanie wpłat na mój rachunek PPK.

Wydrukowany lub napisany odręcznie i podpisany formularz deklaracji składa się w dziale kadr, księgowości lub bezpośrednio u pracodawcy. Jeśli rezygnacja nie zostanie złożona, system automatycznie Cię zarejestruje i rozpocznie potrącanie składek z wynagrodzenia.

Zrezygnować można w dowolnym momencie, a jeśli pewna kwota zostanie już zgromadzona, można ją wypłacić (tzw. zwrot). Jednak warunki zwrotu (jak, kiedy i ile, z uwzględnieniem potrąceń) zależą od szczegółowych przepisów.

Zobacz podobne:
Jak wypłacić gotówkę z ukraińskiej karty w Polsce: limity, prowizje, bankomaty

Korzyści z udziału w PPK?

• Automatyczne uczestnictwo
  Nie musisz składać wniosku — pracodawca sam zapisuje Cię do systemu (jeśli masz 18-55 lat). Możesz zrezygnować w dowolnym momencie.

• Dodatkowe pieniądze bez wysiłku
  Każdego miesiąca na Twoje konto w PPK trafiają:

  • wpłata od pracodawcy;

  • Twoja część;

  • roczne dopłaty od państwa;

  • jednorazowa wpłata powitalna 250 złotych.

• Pieniądze – Twoje i dziedziczone
  W przeciwieństwie do środków w ZUS (część składkowa), oszczędności w PPK są Twoją prywatną własnością. Można je:

  • odziedziczyć;

  • wypłacić w całości lub częściowo (z pewnymi konsekwencjami przed 60. rokiem życia);

  • wypłacić w szczególnych sytuacjach życiowych (np. poważna choroba, wkład własny).

• Bez podatku od zysków kapitałowych po 60. roku życia
  Przy wypłacie środków z PPK po ukończeniu 60. roku życia zgodnie z warunkami (25% jednorazowo, reszta w min. 120 ratach) — nie płacisz podatku od zysków kapitałowych.

Jakie są minusy PPK?

PPK to na pozór świetna opcja na oszczędności emerytalne, ale jest kilka minusów, o których nie wszyscy wiedzą:

1. „Zamrożenie” części wynagrodzenia: Wpłacanie składek do PPK jest w pewnym sensie automatyczne (jeśli nie zrezygnujesz), a część pensji trafia na fundusz, z którego nie możesz od razu skorzystać. Czyli, jeśli potrzebujesz każdej złotówki tu i teraz, może to być niewygodne, ponieważ pieniądze są „zamrażane” na długi czas.
2. Potrącenia przy wcześniejszym wycofaniu środków (zwrocie): Tutaj sprawa nie jest taka prosta. Jeśli zdecydujesz się wycofać swoje oszczędności przed 60. rokiem życia (tzw. zwrot), stracisz dopłaty od państwa, 30% środków pochodzących z wpłat pracodawcy trafi do ZUS (na Twoje indywidualne konto), a od zysku z pozostałych 70% środków od pracodawcy i zysku z Twoich wpłat zapłacisz 19% podatek od zysków kapitałowych.
3. Automatyczne ponowne zapisywanie: Co 4 lata pracodawca ma obowiązek ponowić autozapis do PPK dla osób, które wcześniej zrezygnowały (chyba że osoba ponownie złoży rezygnację). To może być zaskoczeniem, jeśli się o tym zapomni.
4. Nie dla wszystkich – szczególnie dla migrantów planujących powrót do kraju: Dla osób, które przyjechały do Polski na kilka lat, np. do pracy, i planują potem wrócić, PPK może nie być tak korzystne. Pieniądze, które tam wpłacisz, nie od razu można w pełni zabrać ze sobą bez potrąceń.

Specyfika dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego dla cudzoziemców

Uczestniczyć w programach IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) i IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) mogą tylko ci cudzoziemcy, którzy są rezydentami podatkowymi w Polsce, posiadają numer PESEL i są legalnie zatrudnieni. Uczestnictwo w PPK jest związane z zatrudnieniem i podleganiem ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

Aby uczestniczyć w programie oszczędzania emerytalnego, można zwrócić się do instytucji finansowych oferujących PPK, IKE, IKZE, np. towarzystw funduszy inwestycyjnych, zakładów ubezpieczeń. Pracodawca wybiera instytucję zarządzającą PPK dla swoich pracowników.

Czy Ukraińcom opłaca się uczestnictwo w PPK?

Dla małych firm, gdzie pracuje do 5 osób, obsługa PPK może być po prostu uciążliwa — właściciel poświęci czas na formalności, a pracownik w krótkim okresie nie odczuje znaczących korzyści. Sens może być mniejszy. Ale jeśli pracujesz w dużej lub średniej firmie, gdzie wszystko jest już zorganizowane, udział w programie rzeczywiście może być korzystny.

Odpowiedź na to pytanie bezpośrednio zależy od Twoich planów na przyszłość. Jeśli planujesz stały pobyt w Polsce aż do osiągnięcia wieku emerytalnego, udział w PPK może stać się dobrą okazją do zgromadzenia dodatkowej sumy do podstawowej emerytury.

Jeśli jednak nie masz długoterminowych planów pracy w Polsce, takie potrącenia z pensji mogą być po prostu dodatkowym obciążeniem. Mimo że koszty nie będą znaczące, zgromadzenie dużej kwoty również może się nie udać w krótkim czasie. Dlatego, jeśli nie planujesz pracować w Polsce do emerytury, ten program może nie być dla Ciebie optymalny.

Chcesz być na bieżąco z ważnymi wiadomościami i poradami dla Ukraińców w Polsce? Dołącz do naszej społeczności! Śledź nas na Facebooku i subskrybuj nasz kanał na Telegramie, aby nie przegapić wiadomości, porad dotyczących życia w Polsce i odpowiedzi na ważne pytania.

Jak nie zapomnieć o ponownym zapisie?

Możesz w dowolnym momencie sprawdzić stan swoich oszczędności na indywidualnym rachunku PPK na portalu https://rachunek.mojeppk.pl/auth/login, przeznaczonym tylko dla Ciebie. Na portalu Twojego rachunku można również zlecać wypłaty (zgodnie z zasadami), zmieniać sposób inwestowania środków, a także wskazywać osoby uprawnione do dziedziczenia.

Często zadawane pytania (FAQ)

Czy przystąpienie do PPK jest obowiązkowe?

Nie, uczestnictwo w PPK jest całkowicie dobrowolne. Pracownicy w wieku 18-55 lat są zapisywani automatycznie, ale mogą złożyć deklarację rezygnacji. To możliwość gromadzenia dodatkowych środków na emeryturę, ale nie jesteś do tego zobowiązany.

Czy mój pracodawca może dokonywać wpłat bez mojej zgody?

Pracodawca dokonuje wpłat na Twój rachunek PPK, jeśli jesteś uczestnikiem PPK (tzn. nie złożyłeś rezygnacji lub przystąpiłeś na wniosek). Twoja wpłata jest potrącana z Twojego wynagrodzenia.

A jeśli odejdę z pracy? Czy PPK przepadnie?

Nie, środki zgromadzone na Twoim rachunku PPK pozostają Twoje, nawet jeśli zmienisz pracę. Nie są one powiązane z konkretnym pracodawcą. Możesz kontynuować oszczędzanie u nowego pracodawcy (jeśli prowadzi PPK) lub pozostawić środki na dotychczasowym rachunku. Pamiętaj, aby poinformować nowego pracodawcę o posiadanych rachunkach PPK.

Co można wybrać zamiast PPK (lub dodatkowo)?

IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego):
Sam decydujesz, ile i kiedy odkładać. Więcej swobody i kontroli, plus możliwość odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania. Dobra opcja dla przedsiębiorców i freelancerów, ale także dla pracowników.

IKE (Indywidualne Konto Emerytalne):
Podobne do IKZE, ale wpłaty nie są odliczane od podatku bieżącego. Główną zaletą jest zwolnienie zysków z podatku od zysków kapitałowych przy wypłacie po spełnieniu określonych warunków (wiek, okres oszczędzania). Dobra opcja dla tych, którzy myślą długoterminowo.

Czy mogę wpłacać więcej do PPK, jeśli chcę?

Tak, możesz zadeklarować wpłatę dodatkową do 2% swojego wynagrodzenia brutto (oprócz obowiązkowej 2%). Pracodawca również może zadeklarować wpłatę dodatkową do 2,5% wynagrodzenia (oprócz obowiązkowej 1,5%). Łącznie na Twoje PPK może trafiać do 8% Twojego wynagrodzenia.

A jeśli mam niestabilny dochód?

Jeśli Twoje wynagrodzenie w danym miesiącu jest niższe niż 1,2-krotność minimalnego wynagrodzenia, Twoja wpłata podstawowa może zostać obniżona (na Twój wniosek) nawet do 0,5% wynagrodzenia. Mimo to nadal możesz gromadzić środki na przyszłość, nawet przy mniejszych kwotach. Wpłata pracodawcy pozostaje bez zmian (1,5%).

Zobacz podobne:
Zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną – jak przebiega proces jego uzyskania?

Podsumowanie

Jak już zapewne zrozumiałeś, PPK to nie jest nic strasznego ani niezrozumiałego, a całkiem realny sposób na odkładanie na przyszłość, szczególnie jeśli planujesz zostać w Polsce na dłużej.

Teraz, gdy wiesz, jak wszystko działa, decyzja należy do Ciebie. Ważne, aby była świadoma. A jeśli coś się zmieni — zawsze możesz wrócić do programu lub z niego zrezygnować. Najważniejsze to rozumieć swoje prawa, obowiązki i możliwości.