Prezydent RP podpisał zmiany w specustawie: co czeka Ukraińców w Polsce w 2023 roku?

Prezydent RP podpisał przygotowane zmiany w specustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w Polsce. Dowiedz się, co od dziś zmieni się dla ukraińskich uchodźców!
Weszły w życie zmiany do ustawy specjalnej
Strona rządowa Rzeczypospolitej Polskiej poinformowała, że w poniedziałek 23 stycznia 2023 r. prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, uchwaloną przez Sejm 13 grudnia 2022 r. Projekt ustawy z proponowanymi zmianami był przygotowywany przez odpowiednie organy rządowe od kilku miesięcy, a dopiero pod koniec października ubiegłego roku został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL).
Podpisanie dokumentu przez Prezydenta RP było ostatnim krokiem przed wejściem w życie nowej wersji ustawy. Zgodnie z procedurą, uchwała, z wyjątkiem niektórych przepisów, wchodzi w życie następnego dnia po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Przypomnijmy, jakie zmiany dla Ukraińców przewiduje nowa wersja ustawy.
Zobacz też: Powrót do Ukrainy – co musisz wiedzieć i co zrobić przed wyjazdem z Polski?
Czego dotyczą zmiany w ustawie specjalnej?
W pierwotnym kształcie ustawa ta została przyjęta 12 marca i reguluje sytuację uchodźców w Polsce od początku wojny, w tym legalność ich pobytu, prawo do nauki i pracy, dostęp do opieki zdrowotnej. Wcześniej w specustawie były już zmiany regulujące np. warunki dla osób prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Tym razem nowości dotyczą ogólnych warunków pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce oraz ustanowienia nowych obowiązków dla migrantów przymusowych. Jak zauważono w projekcie zmian do ustawy:
Dotychczasowe funkcjonowanie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium kraju […] przyniosło doświadczenia wskazujące na potrzebę kolejnej nowelizacji, polegającej na doprecyzowaniu niektórych jej przepisów, zmianie niektórych podjętych decyzji, a także uzupełnieniu o nowe normy.
Zasadnicza część projektu zmian obecnych przepisów ustawy specjalnej dotyczy przede wszystkim takich kwestii jak:
- legalizacja Ukraińców w Polsce, warunki pobytu i przekraczania granicy przez Ukraińców;
- uregulowanie procedury udzielania pomocy uchodźcom w miejscach zbiorowego zamieszkania;
- rozbudowa i dywersyfikacja systemu świadczeń dla Ukraińców.
Zapraszamy na nasz Telegram pod adres https://t.me/ukrainianinpolandpl oraz na fanpage na Facebooku https://www.facebook.com/ukrainianinpolandpl. Zespół naszego portalu codziennie wybiera dla Was najlepsze wiadomości i najistotniejsze wskazówki.
Dokument pobytowy dla Ukraińców, którzy przybyli po i przed 24 lutego 2022 roku
Projekt ustawy o zmianie ustawy specjalnej przewiduje, że Ukraińcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach ochrony czasowej nie muszą ubiegać się o kartę pobytu w celu przedłużenia legalnego pobytu w kraju. Nawet jeśli ich pobyt w Polsce przekroczył już dziewięć miesięcy. Obecna odmowa od tej procedury jest argumentowana przez MSWiA tym, że może ona doprowadzić do zapaści organizacyjnej w odpowiednich instytucjach państwowych. W dodatku dziś nie ma obiektywnej potrzeby. Przecież zgodnie z ustawą specjalną ukraińscy uchodźcy z wojny mają prawo do przebywania w Polsce przez 18 miesięcy od 24 lutego 2022 roku (do 24 sierpnia 2023 roku) na całkiem legalnych podstawach.
Dlatego w zaktualizowanej wersji ustawy wyłączono zapis przyznający uchodźcom z Ukrainy prawo do uzyskania regularnego zezwolenia na pobyt czasowy po dziewięciu miesiącach pobytu w Polsce (pierwotna wersja specustawy przewidywała taką możliwość). Niemniej jednak Ukraińcy, którzy wjechali do Polski po wybuchu wojny, nadal będą mogli ubiegać się o kartę pobytu od 1 kwietnia − ale tylko ci, którzy mają tu oficjalną pracę lub prowadzą inną zarejestrowaną działalność gospodarczą.

Elektroniczna kolejka do ambasady Ukrainy w Polsce
Jeśli chodzi o obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granicę ukraińsko-polską przed 24 lutego 2022 r., to zmiany w ustawie przewidują również przedłużenie im zezwolenia na legalny pobyt w Polsce. O ile poprzednia wersja ustawy specjalnej pozwalała takim osobom na legalny pobyt w kraju do końca 2022 roku, o tyle nowelizacja wydłuża ten okres do 24 sierpnia 2023 roku.
Obowiązek odbierania PESEL przez Ukraińców
Zaktualizowana ustawa specjalna nakłada na uchodźców z Ukrainy, którzy przyjeżdżają do Polski i planują tu przebywać w statusie tymczasowej ochrony europejskiej, obowiązek uzyskania numeru PESEL. Migranci mają na to 30 dni (wcześniej okres na rejestrację w systemie PESEL wynosił 90 dni od wjazdu do Polski). Dotyczy to zarówno tych Ukraińców, którzy dopiero wjadą do Polski, jak i tych, którzy już od jakiegoś czasu przebywają na terytorium Polski. W przypadku tej ostatniej kategorii odliczanie trzydziestu dni rozpocznie się od momentu wejścia w życie zmian w ustawie. Dotychczas uzyskanie PESEL-u otwierało Ukraińcom drogę do wielu możliwości w Polsce, ale nie było obowiązkowe. Ponadto jedna z nowości w ustawie wprowadza uproszczenia dla obywateli Ukrainy, którzy z jakichś powodów utracili możliwość dostępu do Profilu Zaufanego.
Uznanie elektronicznego zezwolenia na pobyt Ukraińców w Polsce Diia.pl
Kolejną ważną zmianą w ustawie specjalnej jest oficjalne usankcjonowanie dokumentu elektronicznego dostępnego w aplikacji Diia.pl jako zezwolenia na pobyt dla obywateli Ukrainy. Legalizacja tego dokumentu elektronicznego powinna zamknąć wszelkie pytania i wyeliminować wszelkie problemy związane z przekraczaniem granicy przez Ukraińców.
Przecież nowelizacja specustawy zapisze na poziomie legislacyjnym fakt, że zainstalowany moduł Diia.pl wraz z dokumentem podróży będzie uprawniał obywatela Ukrainy do wielokrotnego przekraczania granicy na krótki okres czasu − np. z powodów rodzinnych, w celu uzyskania dokumentów lub rozwiązania kwestii zawodowych – bez konieczności uzyskania wizy.
Ponadto Polska oficjalnie poinformowała kraje UE i Schengen, że Diia.pl jest wystarczającym dokumentem potwierdzającym legalny pobyt ukraińskich migrantów wojskowych w Polsce. Dlatego ten elektroniczny dokument pozwala obywatelom Ukrainy na swobodne podróżowanie do krajów UE, a nawet poza nią.
Wzmocnienie kontroli nad ukraińskimi uchodźcami, którzy są beneficjentami świadczeń socjalnych
Kolejną nowością w specustawie jest wprowadzenie przepisu o wstrzymaniu wszelkich wypłat finansowych dla ukraińskich uchodźców, którzy przekroczą polską granicę i opuszczą Polskę. Jeśli uchodźca wróci do Polski w ciągu 30 dni, świadczenia socjalne są wznawiane (mechanizm tego procesu nie został jeszcze szczegółowo wyjaśniony). Jeśli uchodźca przebywa poza Polską dłużej niż 30 dni, traci specjalny status i wszystkie związane z nim przywileje, w tym prawo do pomocy i świadczeń socjalnych. Specjalny status może być jednak przywrócony, jeśli osoba ta będzie zmuszona do ponownego szukania schronienia przed wojną i trafi do Polski. W celu realizacji wzmocnienia kontroli nad obywatelami Ukrainy − odbiorcami świadczeń społecznych, którzy opuszczają Polskę, nowelizacja ustawy wprowadziła podstawy prawne do otrzymywania przez organ ubezpieczeń społecznych od Straży Granicznej informacji z rejestru przekroczeń granicy przez Ukraińców.
Zmiany w organizacji pomocy w miejscach zbiorowego pobytu uchodźców
Zgodnie z nowelizacją ustawy specjalnej, zmienią się także warunki udzielania pomocy Ukraińcom mieszkającym w budynkach zbiorowego zamieszkania. Nowela przewiduje, że obywatele Ukrainy, którzy przyjechali do Polski uciekając przed wojną i osiedlili się w ośrodkach masowego zakwaterowania, będą mogli przebywać tam bezpłatnie przez 120 dni. Mówiąc dokładniej, od 1 marca 2023 r. uchodźcy, którzy będą przebywać w Polsce dłużej niż 120 dni, będą musieli zrekompensować 50% kosztów pomocy, jaką otrzymują w miejscach zbiorowego zakwaterowania (ale nie więcej niż 40 zł dziennie). A od 1 maja 2023 roku obywatele Ukrainy, którzy będą przebywać w Polsce jako uchodźcy dłużej niż 180 dni, będą zobowiązani do pokrycia 75% kosztów związanych z ich utrzymaniem w ośrodkach masowego zakwaterowania (jednak nie więcej niż 60 zł dziennie). Warto dodać, że senatorowie chcieli przesunąć wprowadzenie nowych przepisów odpowiednio na 1 kwietnia i 1 czerwca, ale Sejm odrzucił odpowiednią poprawkę Senatu.
Niemniej jednak zwolnione z obowiązku zapłaty za zakwaterowanie nawet po upływie 120 dni najbardziej wrażliwe kategorie obywateli Ukrainy:
- osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie
- osoby w wieku emerytalnym
- nieletni;
- kobiety w ciąży;
- osoby wychowujące dziecko do 1 roku życia;
- rodzice / opiekunowie trójki lub więcej dzieci.

Airbnb zapewnia darmowe noclegi dla Ukraińców w Warszawie
Osoby, które z jakiegoś powodu znalazły się w trudnej sytuacji życiowej i nie mogą partycypować w kosztach, nie będą zmuszone do płacenia za swoje zakwaterowanie. Każda taka sytuacja będzie rozpatrywana indywidualnie, będzie oceniana przez wojewodę lub podmiot, który bezpośrednio udziela pomocy.
Dodatkowa pomoc dla Ukraińców
Ratyfikowane przez Sejm zmiany w specustawie dotyczą także rozszerzenia i zróżnicowania świadczeń dla uchodźców z Ukrainy. Tym samym, zgodnie z innowacjami:
- Polskie samorządy otrzymają kolejne środki (ponad 2 mld zł), przeznaczone przede wszystkim na realizację zadań edukacyjnych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami z Ukrainy w 2023 r;
- środki zostaną przeznaczone z Funduszu Pomocy dla zachowania materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Ukrainy;
- firmy i organizacje pomagające Ukrainie będą mogły korzystać z ulg podatkowych przez cały następny rok.
Zobacz też: Praca zdalna i freelance w Polsce
Ponadto zmiany powinny zapewnić podstawy prawne do wykorzystania środków pieniężnych Funduszu na finansowanie zadań Polskiego Czerwonego Krzyża w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie.
Dodaj komentarz