Praca dla nastolatków (15-18 lat) w Polsce: Zasady, poszukiwanie, zarobki.

Szukasz legalnej pracy lub pracy dorywczej dla nastolatka (15-18 lat) w Polsce? Dowiedz się wszystkiego o zasadach zatrudniania nieletnich: od jakiego wieku można zacząć, jakie dokumenty są potrzebne, jaka praca jest dozwolona (w tym letnia), gdzie szukać ofert pracy i na jakie wynagrodzenie można liczyć. Ten praktyczny przewodnik jest szczególnie aktualny dla ukraińskich nastolatków objętych ochroną czasową oraz ich rodziców, odpowiadamy na najczęstsze pytania.

Od jakiego wieku można zatrudniać nieletnich w Polsce?

Jeśli Twoje dziecko jest zdecydowane dorobić w Polsce podczas wakacji lub po prostu w czasie wolnym od nauki, rodzice powinni nie tylko je wspierać, ale także zadbać o prawną stronę tej kwestii.

Zatrudnienie osoby nieletniej w Polsce przed ukończeniem 18 roku życia jest możliwe tylko w następujących przypadkach:

1. Wiek dziecka wynosi co najmniej 15 lat lub posiada zezwolenie inspektora pracy;
2. Nastolatek ukończył co najmniej 8-klasową szkołę podstawową;
3. Nieletni kandydat posiada orzeczenie lekarskie stwierdzające, że praca nie będzie stanowić zagrożenia dla jego zdrowia.
4. Dziecko posiada pisemną zgodę rodziców na jego zatrudnienie.

Zgodnie z polskim prawem, pracownikiem młodocianym w Polsce jest osoba, której wiek mieści się w przedziale od 15 do 18 lat. Nawet jeśli Twoje dziecko ukończyło w Polsce 8 klas szkoły podstawowej, ale nie osiągnęło 15 roku życia, w większości przypadków odmówi mu się zatrudnienia.

Nie wyklucza się przypadków, gdy dzieci mogły z powodzeniem pracować, nie osiągnąwszy 15 roku życia. Zazwyczaj jest to nieskomplikowana praca w sferze twórczej i sportowej. Nawet w tych przypadkach obowiązkowa jest pisemna zgoda rodziców oraz zezwolenie inspektora pracy.

Aby zwrócić się do inspektora pracy, rodzice będą musieli przygotować następujące dokumenty:

1. Pisemna zgoda rodziców lub opiekuna prawnego na podjęcie pracy przez dziecko;
2. Opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej o braku przeciwwskazań do pracy;
3. Orzeczenie lekarza stwierdzające brak zagrożenia dla zdrowia;
4. Opinia dyrektora szkoły, do której uczęszcza Twoje dziecko.

Zobacz podobne:
Oferujemy wzór CV do skutecznego ubiegania się o pracę w Polsce

Gdzie i ile mogą pracować nastolatki w Polsce?

W czasie wolnym od nauki nastolatki mogą wykonywać prace lekkie, które nie stanowią żadnego zagrożenia dla ich życia, zdrowia i stanu psychoemocjonalnego. Do prac lekkich można zaliczyć zbieranie jagód, owoców, natomiast działalność związana z podnoszeniem ciężarów i innych ciężkich przedmiotów jest surowo zabroniona.

Jeśli dziecko planuje pracować podczas wakacji, może poświęcić na pracę nie więcej niż 35 godzin tygodniowo i nie więcej niż 7 godzin dziennie. Zgodnie z art. 203 k.p. (Kodeks Pracy) na terytorium państwa całkowicie zabroniona jest praca w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej dla młodocianych.

Należy przestrzegać ustalonych norm dotyczących czasu odpoczynku między zmianami oraz dni wolnych w ciągu tygodnia. Jeśli młodociany pracownik nie uczy się w szkole, jego dzień pracy powinien być zorganizowany w następujący sposób:

• do 16 roku życia – nie więcej niż 6 godzin dziennie
• po ukończeniu 16 roku życia – nie więcej niż 8 godzin dziennie
• Przy pracy trwającej dłużej niż 4,5 godziny dziennie przysługuje dodatkowa 30-minutowa przerwa.

Jeśli nieletni nadal uczy się w szkole, jego harmonogram pracy nie powinien przekraczać 12 godzin tygodniowo:

• W dniu, w którym odbywają się zajęcia szkolne – nie więcej niż 2 godziny.
• Podczas wakacji – nie więcej niż 7 godzin dziennie (do 16 roku życia – 6 godzin) lub 35 godzin tygodniowo.

Rodzaje umów: Co ważne dla nastolatka (Umowa o pracę vs Umowa zlecenia)

Kiedy znajdujesz pracę, Twoje relacje z pracodawcą powinny być sformalizowane na piśmie w postaci umowy. W przypadku nastolatków najczęściej spotyka się dwa rodzaje:

1. Umowa o pracę (Umowa o pracę):
   • Regulowana przez Kodeks Pracy.
   • Zapewnia największą ochronę pracownikowi.
   • Daje prawo do:
     • Płatnego urlopu wypoczynkowego.
     • Płatnego zwolnienia lekarskiego (L4).
     • Ściśle określonych norm czasu pracy
     • Ustalonego okresu wypowiedzenia.
   • Od tej umowy zawsze odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS).
2. Umowa zlecenia:
   • Jest to umowa cywilnoprawna, regulowana przez Kodeks Cywilny.
   • Bardzo często oferowana przy pracy tymczasowej, sezonowej lub dorywczej, w szczególności nastolatkom i studentom.
   • Elastyczność, ale mniej gwarancji: Zazwyczaj nie gwarantuje płatnego urlopu ani zwolnienia lekarskiego (chociaż można to dodatkowo zapisać w umowie).
   • Ważne dla studentów: Jeśli uczysz się i masz mniej niż 26 lat, od umowy zlecenia zazwyczaj nie odprowadza się składek ZUS, co może oznaczać wyższą kwotę „na rękę” przy tej samej pensji „brutto”, ale nie daje ochrony socjalnej (np. płatnego chorobowego).
   • Normy czasu pracy dla młodocianych (nie więcej niż 7 godzin dziennie podczas wakacji, nie więcej niż 2 godziny w dniu nauki szkolnej itp.) muszą być przestrzegane przez pracodawcę niezależnie od rodzaju umowy!

Przykłady, gdzie nastolatek może pracować?

Jak widać, lista ograniczeń dotyczących zatrudnienia młodego pokolenia jest znacząca, ale nie warto się zniechęcać. Przygotowaliśmy zestawienie najbardziej odpowiednich kierunków pracy dorywczej dla nastolatków.

Staż dla studentów

Studenci uczelni wyższych mogą spróbować pójść na staż. Taka forma zatrudnienia jest dość interesująca. Może to być dowolna nieskomplikowana praca w biurze w charakterze asystentów specjalistów, kurierów itp. Ten rodzaj działalności może pomóc nie tylko dorobić, ale także zdobyć niezbędne doświadczenie w opanowaniu przyszłej specjalności.

Praca w kurortach letnich

Na okres letni najbardziej odpowiednim zarobkiem dla nastolatków może być praca w miejscowościach wypoczynkowych, a mianowicie:

• W kawiarniach i restauracjach;
• Sanatoriach, hotelach;
• W usługach dostawy.

W tych obszarach młodzi mężczyźni i kobiety mogą spróbować swoich sił jako pomocnicy kucharza, kelnerzy, osoby do zmywania naczyń, sprzątacze, osoby rozdające ulotki i kurierzy.

Rozdawanie ulotek reklamowych

Dużą popularnością wśród rodzajów pracy dorywczej dla młodzieży cieszy się rozdawanie reklam na ulicy, w centrach handlowych i innych miejscach publicznych.

Oczywiście, na duży zarobek tutaj nie ma co liczyć, za to nie wymaga się specjalnego przygotowania, a praca zakłada elastyczny grafik, co jest bardzo wygodne dla uczniów.

Wyprowadzanie zwierząt domowych

Taki rodzaj działalności jest dość specyficzny, wymagający umiejętności interakcji ze zwierzętami domowymi, a konkretnie z psami. Za to jest tu duży plus, wykonując pracę 2-3 razy dziennie, resztę czasu można poświęcić na swoje ulubione zajęcia.

Praca w gospodarstwie rolnym

Praca w rolnictwie obejmuje pomoc w opiece nad zwierzętami, ptakami, a także udział w siewie czy pielęgnacji upraw. Tutaj nastolatki i rodzice muszą pamiętać, że praca nie powinna wiązać się z ciężkim wysiłkiem fizycznym.

17-letni Maksym Chernychko, Szczecin.

Na początku szukałem pracy na polskim OLX, tam nikt konkretnie nie odpowiadał, a potem zacząłem pytać znajomych, którzy już gdzieś się zatrudnili. Szybko dowiedzieli się u swoich pracodawców, czy nie potrzebują pracowników, albo czy może ich znajomi kogoś szukają. Ku mojej radości, akurat niedaleko mnie była praca na farmie. Praca nie jest ciężka i ciekawa. Moim zdaniem, lepiej było od razu zacząć od pytania znajomych.

Ile nastolatki mogą zarobić?

Jeśli chodzi o wysokość zarobków, wszystko zależy od stopnia obciążenia i rodzaju wybranej pracy:

• Staż może pozwolić nastolatkowi zarobić od 2 000 do 3 500 złotych, a dodatkowo zdobyć doświadczenie;
• Praca kelnera w kawiarni lub restauracji może przynieść dochód od 3 000 do 4500 złotych, do których często miłym bonusem są napiwki.
• Kucharze i pomocnicy kucharzy mogą otrzymywać pensję od 3 000 do 4 000 złotych, w zależności od kwalifikacji.

Dla większości prac dorywczych (szczególnie na umowę zlecenie) płatność jest godzinowa. W 2025 roku minimalna stawka godzinowa wynosi 30,5 złotych brutto.

Zobacz też: Czy osoby do 26 roku życia muszą składać PIT?

Pensja „brutto” i „netto” oraz podatki („Zerowy PIT dla młodych”)

Mówiąc o pensjach (np. 4000 złotych lub 30 złotych za godzinę), często ma się na myśli kwotę „brutto” (gross) – czyli przed potrąceniem podatków i składek. Kwota, którą otrzymujesz na rękę, nazywa się „netto” (net).

Jednak dla młodych ludzi w Polsce jest świetna wiadomość – ulga podatkowa „Zerowy PIT dla młodych”.

• Co to jest? Zwolnienie z płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) dla osób w wieku do 26 lat.
• Kogo dotyczy? Obejmuje dochody uzyskane z tytułu umowy o pracę oraz umowy zlecenia.
• Limit dochodu: Ulga obowiązuje, dopóki Twój roczny dochód nie przekroczy 85 528 złotych brutto (aktualny limit na ten moment, może się zmieniać w przyszłości). Dla większości dorabiających nastolatków dochody będą znacznie niższe od tego progu.
• Co to oznacza w praktyce? Z Twojej pensji „brutto” nie będzie potrącany podatek dochodowy (PIT). Jeśli jesteś studentem do 26 roku życia na umowie zlecenie, od której nie są odprowadzane również składki ZUS, Twoja pensja „netto” będzie praktycznie równa „brutto”. Jeśli natomiast składki ZUS są płacone (np. przy umowie o pracę), to z „brutto” odliczą tylko je, ale nie podatek PIT. W każdym przypadku, dzięki „Zerowemu PIT” Twoja pensja „na rękę” będzie znacznie wyższa niż u pracowników powyżej 26 roku życia z takim samym „brutto”.

Gdzie szukać pracy jako nastolatek?

Zatem, dziecko zdecydowało, że chce dorobić, rodzice nie mają nic przeciwko, a wiek pozwala, teraz trzeba rozpocząć samo poszukiwanie wakatu.

Do tego najlepiej nadają się strony z ofertami pracy w Internecie – OLX (Praca), Pracuj.pl, a także specjalne agencje specjalizujące się w poszukiwaniu pracy dla nieletnich.

Obecnie istnieją specjalne zasoby zajmujące się poszukiwaniem pracy jednorazowej lub tymczasowej, na przykład serwis Workinn http://workinn-europe.com/ . Aby szukać, trzeba będzie przejść rejestrację i uzyskać dostęp do przeglądania interesujących Cię pozycji.

Zyskuje na popularności poszukiwanie pracy dorywczej dla nastolatków przez sieci społecznościowe. Tutaj najważniejsze jest, aby być uważnym i zapoznać się z opiniami poprzednich pracowników.

Niezbędne dokumenty do zatrudnienia

Specjalnie zebraliśmy maksymalnie możliwy pakiet dokumentów, które mogą być wymagane podczas zatrudniania. Zatem, do zatrudnienia potrzebne są:

• Paszport, w przypadku dziecka cudzoziemca – podstawa legalnego pobytu w Polsce.
• Oświadczenie w dowolnej formie od przyszłego pracownika o braku innej pracy lub, jeśli jest już druga praca, podpisany przez pracodawcę harmonogram czasu pracy.
• Orzeczenie lekarza o braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko zadań na danym stanowisku.
• Do 16 roku życia – pisemna zgoda rodziców / opiekuna na wykonywanie pracy przez dziecko.
• Do 16 roku życia – opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej o braku przeciwwskazań u dziecka do pracy.
• Jeśli nastolatek jeszcze uczy się w szkole i nie ma 15 lat – zgoda dyrektora szkoły, w której się uczy.
• Plus wewnętrzne dokumenty firmy: wnioski, zgody na przetwarzanie danych, instrukcje i regulaminy pracy.
• Podpisana obustronnie Umowa o pracę / Umowa zlecenia.

Podstawowe porady dla początkujących

● Szukać pracy jeszcze podczas nauki. Latem wielu nastolatków chce ją znaleźć.

● Szukać pracy w mediach społecznościowych i Google. I nie bać się przychodzić bez doświadczenia.

● Szukać pracy wśród przyjaciół i znajomych, zdobywać różnorodne doświadczenie.