Karta stałego pobytu | Jak uzyskać stały pobyt w Polsce

Karta stałego pobytu nie czyni Cię obywatelem Polski, ale daje prawie takie same prawa: możliwość swobodnej zmiany pracodawcy, wjazdu i wyjazdu z kraju bez martwienia się o terminy wizy czy przedłużanie pobytu czasowego. Dla Ukraińców istnieją pewne ułatwienia i szczególne podstawy, a jeśli chcesz dowiedzieć się, kto i na jakich warunkach może otrzymać ten dokument – czytaj dalej.

Wstęp

Prostymi słowy, karta stałego pobytu to mały plastikowy dokument, który mówi: „Możesz mieszkać i pracować w Polsce, ile chcesz, i nie musisz ciągle biegać po wizy i zezwolenia”. To jak osobista przepustka do normalnego, spokojnego życia tutaj.

Karta stałego pobytu daje następujące możliwości:

• Po pierwsze, nie jesteś zależny od krótkich terminów wizy i możesz nie martwić się, że co roku będziesz musiał zbierać mnóstwo dokumentów.
• Po drugie, masz prawie takie same prawa jak Polacy – dostęp do opieki zdrowotnej, programów socjalnych i wiele więcej. A dodatkowo – jest to po prostu wygodne, ponieważ eliminuje zbędne kłopoty z dokumentami.

Jeśli jesteś Ukraińcem i myślisz o pozostaniu w Polsce na stałe, ta karta to bardzo ważny krok.

Kto może ubiegać się o Kartę stałego pobytu?

Otrzymać Kartę stałego pobytu w Polsce mogą nie wszyscy, a jedynie określone kategorie osób. Rozważmy główne kategorie, które mają prawo do tego dokumentu.

Kategorie obywateli Ukrainy uprawnionych do Karty stałego pobytu:

• osoby posiadające ważną Kartę Polaka
• osoby posiadające polskie pochodzenie („korzenie”).
• małżonkowie obywateli Polski
• osoby, które uzyskały w Polsce status uchodźcy i mieszkały tu co najmniej 2 lata
• dzieci urodzone w Polsce przez matkę ze statusem PESEL UKR
• osoby stale zamieszkujące w Polsce na innych podstawach, inwestorzy itp.

Ważna uwaga

Jeśli nie masz podstaw do uzyskania Karty stałego pobytu, nie martw się. Obywatele Ukrainy, którzy od dłuższego czasu mieszkają w Polsce, mogą złożyć wniosek o uzyskanie statusu rezydenta długoterminowego UE.

Proces składania wniosku o Kartę stałego pobytu w Polsce

Gdzie i kiedy składać wniosek?

Dokumenty należy złożyć osobiście – w urzędzie wojewódzkim właściwym dla miejsca zamieszkania. Tak, właśnie osobiście: pocztą (w celu zachowania terminu) lub przez kogoś innego nie da się tego załatwić w pełni (konieczne jest pobranie odcisków palców).

Najlepiej zrobić to z wyprzedzeniem – co najmniej na 45 dni przed końcem ważności obecnego dokumentu (czy to wizy, pobytu czasowego czy innej podstawy pobytu). Jeśli zwlekasz do ostatniej chwili, mogą pojawić się problemy z legalnym pobytem.

Rada: w wielu województwach można umówić się na wizytę online – przez stronę internetową lub system kolejkowy. Ale nie wszędzie działa to stabilnie, więc trzeba uzbroić się w cierpliwość.

Niezbędne dokumenty (podstawowe)

Oto podstawowa lista, bez której Twój wniosek nawet nie zostanie rozpatrzony:

• wypełniony wniosek (formularz można pobrać ze strony urzędu lub otrzymać na miejscu)
• 4 aktualne zdjęcia biometryczne w formacie paszportowym
• kserokopia paszportu (strona ze zdjęciem + sam paszport do wglądu)
• potwierdzenie wniesienia opłaty skarbowej (zazwyczaj 640 złotych)
• dokumenty wyjaśniające, dlaczego chcesz zostać (np. umowa o pracę, zaświadczenie z uczelni)
• potwierdzenie posiadania środków na utrzymanie (wyciągi z konta bankowego, zaświadczenie o dochodach)
• umowa najmu mieszkania lub inny dokument potwierdzający miejsce zamieszkania

Wszystko zależy od podstawy, na jakiej składasz wniosek o kartę.

Zobacz też: Urząd Wojewódzki w Warszawie | Godziny otwarcia i aktualne adresy

Dodatkowe dokumenty wymagane w zależności od podstawy złożenia wniosku

Poniżej o tym, jakie dokumenty mogą być dodatkowo potrzebne w najczęstszych przypadkach.

Dla posiadaczy Karty Polaka:

– Zrób kserokopię swojej Karty Polaka (nie zapomnij zabrać oryginału na wizytę).

– Zbierz także wszystko, co może potwierdzić, że naprawdę chcesz i planujesz zostać w Polsce na stałe.

Może to być umowa zakupu mieszkania, umowa o pracę, zaświadczenie ze szkoły dziecka, a nawet dokument potwierdzający, że Twoja rodzina już tu jest. Im więcej – tym lepiej.

Jeśli jesteś w związku małżeńskim z obywatelem Polski:

– Potrzebny będzie odpis aktu małżeństwa, wydany lub zarejestrowany w polskim Urzędzie Stanu Cywilnego.

Ważne: odpis musi być „świeży” – nie starszy niż trzy miesiące w momencie składania wniosku. To naprawdę jest sprawdzane.

Jeśli składasz wniosek na podstawie polskiego pochodzenia:

– Przygotuj oryginały wszystkich dokumentów, które mogą potwierdzić Twoje polskie pochodzenie.

Może to być akt urodzenia rodziców, babci lub dziadka, stare metryki, wpisy archiwalne, dokumenty z kościołów itp.

Jeśli masz coś przy sobie – przynieś. Nawet jeśli nie jesteś pewien, czy zostanie przyjęte: lepiej mieć za dużo niż za mało.

Ważne wskazówki dotyczące dokumentów

• Wszystko, co nie jest w języku polskim, musi być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego. Inaczej nie zostanie przyjęte.
• Jeśli składasz dokumenty pocztą – kopie muszą być poświadczone notarialnie. To jest surowo przestrzegane.
• Przy osobistym składaniu wniosku pobierane są odciski palców – to standardowa procedura.
• W niektórych przypadkach wzywają na rozmowę kwalifikacyjną. Szczególnie dotyczy to tych, którzy składają wniosek na podstawie „korzeni”.

Czas oczekiwania na decyzję i wydanie karty

Oczekiwanie jest nieodłączną częścią procesu. Niestety, może się ono przeciągnąć i na to warto być przygotowanym. Oficjalnie wojewoda powinien rozpatrzyć wniosek w ciągu 1-3 miesięcy.

Ale w praktyce bywa różnie:

• w prostych przypadkach, gdy wszystkie dokumenty są w porządku – zmieszczą się w terminie.
• jeśli są jakieś niuanse (niekompletny pakiet, konieczność weryfikacji pochodzenia, rozmowa kwalifikacyjna itp.) – proces może się przedłużyć o kilka miesięcy.
• bywały sytuacje, gdy ludzie czekali na decyzję ponad rok – zwłaszcza w obciążonych urzędach wojewódzkich. Tak, to nie jest norma, ale trzeba znać realia.

Dla tych, którzy wcześniej mieli ochronę czasową (Ukraińcy, którzy przybyli po rozpoczęciu wojny):
Jeśli składasz wniosek po wygaśnięciu statusu PESEL UKR, zgodnie z prawem Twoja sprawa powinna zostać rozpatrzona w ciągu maksymalnie 90 dni.

Ważne: Po złożeniu wniosku koniecznie śledź status sprawy – w większości województw można to zrobić online, po numerze sprawy. Nie zapominaj również informować o zmianie adresu, zwłaszcza po przeprowadzce – w przeciwnym razie pismo może po prostu nie dotrzeć.

Gdzie odbiera się kartę?
Kartę otrzymasz tam, gdzie składałeś dokumenty – w urzędzie wojewódzkim, który rozpatrywał Twoją sprawę. Otrzymasz powiadomienie, gdy będzie gotowa.

Opłaty i koszty

Opłata skarbowa za rozpatrzenie wniosku – 640 złotych

Na rok 2025 jej wysokość wynosi 640 złotych. Ta opłata to standardowa opłata administracyjna, którą należy uiścić przed złożeniem dokumentów. Potwierdzenie wpłaty koniecznie dołącz do wniosku – bez niego wniosek nawet nie zostanie rozpatrzony.

Jeśli masz ważną Kartę Polaka i składasz wniosek o pobyt stały właśnie na tej podstawie – jesteś zwolniony z tej opłaty.

Opłata za wydanie/wymianę karty pobytu: 100 złotych (od 29.07.2022)

Gdy otrzymasz zgodę na pobyt stały, będziesz musiał zapłacić za samą kartę plastikową. Cena jest stała – 100 złotych.

Jeśli karta zostanie zgubiona lub uszkodzona – opłata wygląda następująco:

• Przy pierwszej utracie: 200 złotych
• Przy kolejnych przypadkach: już 300 złotych

Dlatego lepiej dbać o kartę – to nie tylko ważny dokument, ale, jak widać, nie najtańszy do odtworzenia.

Inne potencjalne koszty

Gdy zbierasz dokumenty na Kartę Stałego Pobytu, ważne jest, aby zrozumieć: oficjalne opłaty to nie wszystko. Są jeszcze drobne, ale całkiem odczuwalne koszty, które warto uwzględnić z góry.

Tłumaczenie dokumentów

Wszystkie zaświadczenia i świadectwa wydane poza Polską muszą być przetłumaczone na język polski. I nie byle jak, a przez tłumacza przysięgłego (tłumacz przysięgły). Jedna strona może kosztować 40–80 złotych – w zależności od ilości tekstu i pilności.

Zobacz też: Rozmowa kwalifikacyjna o kartę stałego pobytu w Polsce – pytania i porady

Zdjęcia

Bez czterech zdjęć biometrycznych ani rusz. Zakład fotograficzny jest na każdym kroku, cena – około 30 złotych. Lepiej zrobić je z wyprzedzeniem, aby nie biegać w ostatniej chwili.

Konsultacje

Jeśli sytuacja jest nietypowa lub po prostu nie chcesz ryzykować błędów w dokumentach – można zwrócić się do specjalisty.

Za konsultację prawnika lub doradcy migracyjnego zwykle proszą od 100 do 300 złotych. Ale często oszczędza to znacznie więcej – czasu, nerwów i sił.

Nawiasem mówiąc, w niektórych miastach działają bezpłatne porady prawne dla cudzoziemców, w tym Ukraińców. Warto sprawdzić, czy coś podobnego jest w Twoim regionie – może się przydać.

Uprawnienia posiadacza Karty Stałego Pobytu

Co daje Karta Stałego Pobytu?

• możesz spokojnie mieszkać i pracować w Polsce bez zbędnych formalności i zezwoleń
• podróżuj po całej strefie Schengen – do 90 dni w ciągu półrocza bez wizy
• nie musisz za każdym razem załatwiać wizy, aby przekroczyć granicę – swoboda poruszania się naprawdę ułatwia życie
• ta karta to Twój pierwszy krok do polskiego obywatelstwa, jeśli zdecydujesz się zostać na zawsze
• dbanie o zdrowie jest prostsze: opieka medyczna jest dostępna na takich samych warunkach jak dla Polaków
• Chcesz wziąć kredyt lub hipotekę? Z tą kartą banki chętniej podchodzą do współpracy
• Możesz kupić mieszkanie lub ziemię – w pełni legalnie i bez problemów.
• Zmieniaj pracę, kiedy chcesz, bez biurokracji i długich procedur.

Utrata statusu UKR i jej konsekwencje

Otrzymując Kartę Stałego Pobytu, automatycznie tracisz status ochrony czasowej (UKR). Wraz z utratą statusu UKR przestają obowiązywać te ulgi i wsparcie, które były udzielane w ramach ochrony czasowej – na przykład bezpłatna opieka medyczna i niektóre rodzaje świadczeń socjalnych.

Po co więc jest Karta Stałego Pobytu?

Z tą kartą uzyskujesz legalne prawo do życia i pracy w Polsce bez ograniczeń i bez konieczności stałego przedłużania zezwoleń.

Tak, z utratą statusu UKR znikają niektóre ulgi. To normalne – przechodzisz na wyższy poziom, gdzie jest mniej „bonusów”, ale za to więcej samodzielności i praw. Na przykład, będziesz mógł swobodnie zmieniać pracę, ubiegać się o kredyt hipoteczny czy kupować mieszkanie.

Ważne!

Jeśli masz pytania lub wątpliwości – nie wahaj się zwracać do lokalnych centrów doradczych dla Ukraińców lub do prawników. Lepiej dowiedzieć się wszystkiego z góry, niż potem spotkać się z niespodziankami.

Co robić w przypadku odmowy wydania Karty Stałego Pobytu?

Typowe przyczyny odmowy

Najczęściej przyczyny są proste, ale nieprzyjemne: brak dokumentów, wysłano nie wszystkie dokumenty lub ich jakość budzi wątpliwości (np. istnieje podejrzenie, że dokumenty są podrobione).

Procedura odwoławcza

Prawo daje możliwość złożenia odwołania. W tym celu należy zwrócić się do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców za pośrednictwem wojewody, który wydał negatywną decyzję.

Na złożenie odwołania jest tylko 14 dni – czas szybko leci, więc lepiej nie zwlekać.

Odwołanie może zostać uwzględnione, a pierwotna decyzja uchylona, lub odmowa pozostanie w mocy. W niektórych przypadkach sprawa jest kierowana do ponownego rozpatrzenia – to kolejna szansa.

Jeśli i drugi raz odmówią – nie wszystko stracone. Można zwrócić się do sądu administracyjnego w ciągu 30 dni od drugiej odmowy.

Konsekwencje ostatecznej odmowy

Jeśli wszystkie odwołania i postępowania sądowe zakończą się odmową, będziesz musiał opuścić Polskę w ciągu 30 dni od otrzymania ostatecznej decyzji. Jeśli tego nie zrobisz – rozpocznie się procedura przymusowego wydalenia.

Zwróć uwagę: jeśli w tym czasie spróbujesz ponownie złożyć wniosek o pobyt czasowy lub stały – nie zostanie on rozpatrzony.

Obowiązki i zarządzanie Kartą Stałego Pobytu

Masz już Kartę Stałego Pobytu? Świetnie! Ale teraz ważne jest nie tylko się cieszyć, ale także wiedzieć, jak się z nią obchodzić, aby nie było problemów.

Poniżej – wszystko punkt po punkcie: prosto i bez biurokratycznego żargonu.

Okres ważności dokumentu

Chociaż zezwolenie na pobyt stały jest wydawane bezterminowo, sama karta plastikowa jest ważna przez 10 lat.

Po upływie tego terminu należy ją wymienić, ale nie trzeba już przechodzić całej procedury od nowa – wystarczy zająć się samą wymianą karty.

Ważne: Nie przegap terminu – w przeciwnym razie może dojść do zamieszania z dokumentami.

Utrata lub uszkodzenie karty

To się zdarza – upuściłeś, zapomniałeś, skradziono. Najważniejsze to nie panikować, a działać:

• jeśli zgubiłeś kartę w Polsce, natychmiast zgłoś to na policję i do urzędu wojewódzkiego
• jeśli po prostu uszkodziłeś kartę (zatarła się, pękła, nie da się odczytać) – również musisz złożyć wniosek o wymianę
• w obu przypadkach trzeba będzie uiścić opłatę za nową kartę

Rada: zrób skan lub zdjęcie karty na telefonie – przyda się, jeśli nagle zginie.

Informacje zawarte na karcie pobytu

• Twoje imię i nazwisko
• data i miejsce urodzenia
• numer PESEL (jeśli został nadany)
• okres ważności dokumentu
• rodzaj karty (Pobyt Stały)

Obowiązek aktualizacji danych

Polska bardzo poważnie podchodzi do aktualności danych, dlatego wszelkie ważne zmiany należy bezwzględnie zgłaszać.

Co dokładnie należy aktualizować:

• Zmieniłeś adres zamieszkania? Zgłoś to do urzędu wojewódzkiego
• Zmienił się paszport? Zaktualizuj dane w rejestrze PESEL i w samej karcie.
• Zmienił się numer telefonu lub e-mail? Nie jest to obowiązkowe, ale zalecane – dzięki temu będą mogli się z Tobą skontaktować w razie potrzeby.

Na przykład, złożyłeś wniosek o przedłużenie karty, a pismo z decyzją zostało wysłane na stary adres – i nawet nie dowiesz się, że termin minął.

Nieodebranie karty

Planowałeś odebrać kartę, ale coś poszło nie tak i nie przyszedłeś w wyznaczonym dniu? Ważne jest, aby wiedzieć: w Polsce może to skutkować unieważnieniem karty.

Tak, bez telefonów i dodatkowych przypomnień. Po prostu zamkną sprawę – i to wszystko.

• Sprawdzaj listy i powiadomienia z urzędu (tak, nawet te, które przychodzą w formie papierowej).
• Jeśli wyznaczono Ci datę – koniecznie przyjdź lub przełóż wizytę z wyprzedzeniem.
• Nie udało się? Lepiej uprzedzić, niż potem zaczynać wszystko od nowa.

Anulowanie karty

Istnieje kilka sytuacji, w których wydana karta może zostać anulowana – i jest to już poważniejsze niż jej nieodebranie:

• Wyjechałeś z Polski na długo – na więcej niż 6 miesięcy? Karta staje się nieważna.
• Zmienił się Twój status – na przykład, złożyłeś wniosek o inny rodzaj karty lub przeprowadziłeś się do innego kraju UE.
• Nie potwierdziłeś adresu zamieszkania – zdarza się, że ktoś się przeprowadził i zapomniał zgłosić, a dla urzędu jest to ważne.
• Naruszyłeś warunki, na których karta została Ci wydana.

Co ważne: nie zostaniesz pozbawiony karty „po cichu”. Zazwyczaj przychodzi oficjalne pismo – więc nie ignoruj korespondencji, zwłaszcza z Urzędu Wojewódzkiego.

Gdzie szukać pomocy i dodatkowych informacji?

• Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć. Pomoc świadczona jest nie tylko obywatelom Ukrainy, ale także bezpaństwowcom lub osobom z innych krajów. Centra działają w takich miastach jak Kraków, Poznań, Katowice, Rzeszów i Sopot – można zwrócić się do najbliższego.
• Infolinia dla uchodźców z Ukrainy, jeśli potrzebna jest pilna konsultacja, można zadzwonić pod numer 725 449 374 – tam pomogą odpowiedzieć na wiele pytań.
• Wydziały Spraw Cudzoziemców przy Urzędach Wojewódzkich – jeśli potrzebujesz разобраться z kwestiami legalizacji pobytu w Polsce, te wydziały wiedzą wszystko o zasadach i procedurach.
• Przydatne strony:
  • ZUS – informacje o świadczeniach socjalnych i ubezpieczeniach,
  • gov.pl – działy ze szczegółami o zasiłkach i pomocy,
  • Straż Graniczna – w kwestiach przekraczania granicy,
  • PFRON – wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami.
• Profesjonalne firmy doradcze – jeśli chcesz uzyskać kompleksową pomoc w załatwianiu dokumentów i legalizacji, możesz zwrócić się do specjalistów, którzy pomogą przejść wszystkie kroki bez błędów i straty czasu.