Nadchodzi podatek „godzina X” dla Ukraińców w Polsce – jak uniknąć problemów?
Za kilka dni Ukraińcy, którzy od początku wojny przebywali w Polsce, powinni uregulować tu podatek dochodowy. Kto będzie musiał go zapłacić i co trzeba o nim wiedzieć? Odpowiadamy.
Jak podaje Straż Graniczna, od rozpoczęcia wojny 24.02.2022 r. do wczoraj granicę polsko-ukraińską przekroczyło nieco ponad 5,5 mln Ukraińców. Dla wielu pozostałych w Polsce uchodźców z Ukrainy okres pobytu w kraju już w przyszłym tygodniu przekroczy 183 dni – to ważna podatkowa „godzina X”. Jak podaje Dziennik Gazeta Prawna, największy polski portal biznesowo-prawny, problemy może mieć wielu obywateli Ukrainy w Polsce, którzy jeszcze nie zgłosili się do polskiego urzędu skarbowego.
Co trzeba wiedzieć o 183 dniach w Polsce?
Zgodnie z podpisaną w 1993 roku konwencją między Polską a Ukrainą, Ukraińcy przebywający na terytorium RP dłużej niż 183 dni stają się rezydentami podatkowymi w państwie przyjmującym. Innymi słowy, podlegają tutaj pełnym obowiązkom podatkowym. Ma to na celu wyeliminowanie sytuacji podwójnego opodatkowania obywateli.
Wynagrodzenie w Polsce – „brutto” i „netto”
Zgodnie z polskim prawem, do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobyt danej osoby w Polsce przekroczył 183 dni, musi ona zacząć płacić PIT do państwowego urzędu skarbowego. PIT (Personal Income Tax) to podatek dochodowy od osób fizycznych płacony przez każdą osobę uzyskującą w Polsce dochody jako pracownik lub przedsiębiorca. Do płacenia podatku zobowiązani są zarówno miejscowi, jak i oficjalnie zatrudnieni obcokrajowcy. PIT płaci się od wszystkich dochodów uzyskanych od początku pobytu w Polsce.
Praktyczny mechanizm określania rezydencji podatkowej
Biorąc pod uwagę przepisy prawne i podatkowe, Ukraińcy, którzy wyjechali do Polski na samym początku wojny, już we wrześniu będą musieli zapłacić w Polsce podatek za ostatnie pół roku. Od tego momentu płatności podatkowe muszą być dokonywane co miesiąc – z góry. Co ważne, podatek należy zapłacić bezwzględnie od wszystkich dochodów, także zagranicznych.
Zgodnie z art. 52 ustawy o PIT ukraińscy uchodźcy mogą od razu wystąpić z wnioskiem o przeniesienie ich ośrodka interesów życiowych do Polski. Przepis ten wszedł w życie 15 kwietnia 2022 r., ale jest realizowany od 24 lutego 2022 r. W komunikacie z 11 kwietnia Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że podatnik, który złoży pracodawcy takie oświadczenie, będzie uznany za rezydenta podatkowego w Polsce od pierwszego dnia po przekroczeniu granicy ukraińsko-polskiej. Z kolei pracodawca, otrzymując takie oświadczenie, jest zwolniony z konieczności samodzielnego ustalania kraju rezydencji podatkowej Ukraińca i nie musi sprawdzać prawdziwości jego wniosku. Ten sam mechanizm płacenia podatków od wszystkich uzyskanych dochodów działa również wtedy, gdy pobyt Ukraińca w Polsce przekracza 183 dni, jeśli osoba ta nie zadeklaruje zamiaru powrotu na Ukrainę.
Praca zdalna w Polsce dla firm ukraińskich
Jak obywatele Ukrainy, którzy nadal pracują zdalnie dla ukraińskiej (lub jakiejkolwiek, ale nie polskiej) firmy, płacą podatki? Próbując zrozumieć, jak prawidłowo zachować się w takiej sytuacji, Dziennik Gazeta Prawna zwrócił się o odpowiedź do Józefa Banacha, prawnika z firmy doradztwa biznesowego Ontilo. Adwokat wyjaśnił:
Jeżeli praca jest wykonywana w Polsce na rzecz ukraińskiego pracodawcy, a pobyt w naszym kraju przekroczył 183 dni w danym roku kalendarzowym i wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę ukraińskiego pracodawcy w Polsce, to dochody powinny być opodatkowane w Polsce.
Tak więc w tym przypadku Ukrainiec musi zapłacić podatek od wszystkich dochodów uzyskanych z telepracy od pierwszego dnia przyjazdu do Polski. A za pierwszym razem podatek płaci się do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przekroczono 183 dni. Następnie podatek jest obliczany co miesiąc.
Należy pamiętać, że jeśli osoba przebywająca w Polsce dłużej niż 183 dni zapłaciła już podatek za ten okres w Ukrainie, Polska nie będzie mogła go zaliczyć. Przecież zgodnie z polsko-ukraińską umową podatek za wykonaną w tym czasie pracę musi być zapłacony dokładnie w Polsce. W celu uniknięcia podwójnego opodatkowania, Ukrainiec może ubiegać się o zwrot podatku zapłaconego w Ukrainie.
Kiedy nie musisz płacić PIT-u?
Polsko-ukraińska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania stanowi, że wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Polsce podlega opodatkowaniu tylko w Ukrainie, gdy:
- odbiorca wynagrodzenia pieniężnego przebywa w Polsce krócej niż 183 dni;
- wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę, który nie ma miejsca zamieszkania/zarejestrowania w Polsce;
- wynagrodzenie nie jest wypłacane za pośrednictwem instytucji, którą pracodawca posiada w Polsce.
Zobacz też: Kredyt hipoteczny w Polsce dla Ukraińców
Jak wyjaśnia na prośbę Dziennika Gazety Prawnej Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy i partner w kancelarii Chojnacka & Łagowski Doradcy Podatkowi, aby praca była opodatkowana tylko w Ukrainie, wszystkie te warunki muszą być spełnione jednocześnie.
