Renta wdowia (Renta Wdowia) – Jak ją uzyskać

Smutek zawsze przychodzi niespodziewanie i mocno uderza w rodzinny budżet. W Polsce istnieje forma pomocy – renta wdowia. Pomaga ona finansowo tym, którzy stracili bliską osobę, będącą głównym żywicielem rodziny. Wyjaśniamy, komu przysługuje renta wdowia i jak ją prawidłowo załatwić.

Czym jest Renta Wdowia?

Od 2025 roku w Polsce wprowadzany jest nowy rodzaj wsparcia dla osób, których małżonek zmarł, aby choć trochę ułatwić życie w tak trudnym momencie.

Chodzi o sytuację, w której po śmierci małżonka lub małżonki, pozostający przy życiu członek rodziny ma możliwość otrzymywania części jego (lub jej) emerytury/renty jako dodatek do własnego świadczenia. Może to być szczególnie ważne, jeśli wspólny dochód rodziny po stracie gwałtownie się zmniejszył.

Formalnie system ten nazywa się Renta Wdowia. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2025 roku, a wnioski można składać od 1 lipca tego samego roku. Zasada jest prosta: osoba będzie mogła wybrać, którą emeryturę/rentę chce zachować w całości (swoją czy zmarłego partnera), a z drugiej otrzymywać 50% dodatku.

Podstawy prawne i umowy międzynarodowe

Polska i Ukraina już dawno zawarły porozumienie w sprawie świadczeń socjalnych – 18 maja 2012 roku podpisano oficjalną umowę.

Dzięki tej umowie Ukraińcy mieszkający w Polsce mogą liczyć na emerytury i inne świadczenia, nawet jeśli część ich stażu pracy przypada na okres pracy w ojczyźnie, a reszta – już tutaj.

Główna zasada: jeśli pracowałeś/aś zarówno na Ukrainie, jak i w Polsce, oba okresy ubezpieczenia są sumowane – ale tylko pod warunkiem, że się nie pokrywają. Na przykład, nie można być jednocześnie „oficjalnie” zatrudnionym w obu krajach. Jeśli tak się stanie — liczy się tylko jeden okres.

Zobacz podobne:
Jak uzyskać zasiłek 800+ na dziecko w Polsce

A jak ZUS to liczy?

Bardzo prosto: sprawdzają, ile lat pracowałeś/aś w Polsce — i wypłacają tę część emerytury, która odpowiada właśnie polskiemu stażowi. Jeśli pracowałeś/aś tutaj przez połowę całego swojego życia zawodowego — otrzymasz mniej więcej połowę możliwej polskiej emerytury.

Mówiąc prościej, każdy kraj odpowiada za tę część, na którą u niego „zapracowałeś/aś”. Wszystko jest uczciwe — bez podwójnych wypłat, ale i bez utraty stażu, jeśli wszystko jest prawidłowo udokumentowane.

Komu przysługuje renta wdowia i warunki jej przyznania

Oto podstawowe warunki, aby się o nią ubiegać:

• Ze względu na wiek: kobiety muszą mieć co najmniej 60 lat, mężczyźni – 65 lat.
• Dwa świadczenia – musisz mieć prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, z których jedno to właśnie renta rodzinna po zmarłym małżonku.
• Oficjalny związek małżeński – musieliście być w formalnym związku małżeńskim i mieszkać razem z małżonkiem aż do jego śmierci, prowadząc wspólne gospodarstwo domowe. Jeśli para była po rozwodzie lub mieszkała osobno, renta przysługuje tylko, jeśli istnieje orzeczenie sądowe o alimentach.
• Brak nowego małżeństwa – nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego, w przeciwnym razie wypłaty zostaną wstrzymane.

Które dzieci również mogą otrzymywać taką rentę?

• Są to dzieci, które stały się niezdolne do pracy przed ukończeniem 16. roku życia lub kontynuują naukę – wtedy do 25. roku życia.
• Jeśli dziecko kończy naukę w wieku 25 lat, renta będzie przedłużona do końca roku akademickiego.

Jak złożyć wniosek o rentę wdowią

Jeśli zdecydujesz się ubiegać o rentę wdowią, najpierw potrzebne będą specjalne formularze:

• Formularz ERR – główny wniosek o przyznanie renty rodzinnej.
• Formularz ERR-D – dodatkowy załącznik do uzyskania dodatku dla sieroty zupełnej.
• Formularz ERR-KN – wniosek o przedłużenie wypłaty renty w przypadku kontynuowania nauki po ukończeniu 16 lat.

Wniosek można złożyć w następujący sposób:

• Online przez stronę internetową ZUS https://www.zus.pl/ – do tego potrzebne jest konto na PUE ZUS i profil zaufany lub podpis elektroniczny.
• Osobiście – udać się do dowolnego oddziału ZUS, gdzie pracownicy pomogą wypełnić wniosek i wyjaśnią, co i jak.
• Pocztą – jeśli nie można przyjść osobiście.

Jeśli mieszkasz poza Polską, na przykład na Ukrainie, wniosek można złożyć za pośrednictwem Głównego Urzędu Funduszu Emerytalnego we Lwowie. Procedura będzie wyglądała tak samo, jak w Polsce.

Jeśli coś jest niejasne, pracownicy ZUS zawsze są gotowi pomóc i wyjaśnić.

Jakie dokumenty są potrzebne do załatwienia renty wdowiej

Jeśli prawo do świadczenia już istnieje, potrzebne będą następujące dokumenty:

• Paszport lub inny dokument potwierdzający tożsamość.
• Numer PESEL – polski identyfikator.
• Akt zgonu małżonka.
• Dane konta bankowego – aby ZUS mógł przelewać pieniądze (nie zawsze jest to obowiązkowe).

Zobacz podobne:
Jak uzyskać pomoc finansową dla samotnych rodziców w Polsce

Jeśli zmarły nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty, potrzebna będzie dodatkowa dokumentacja:

• Informacje o okresach zatrudnienia i przerwach w pracy (formularz ERP-6).
• Oryginały dokumentów potwierdzających okresy pracy: świadectwa pracy, dyplomy, zaświadczenia o nauce itp.

Jeśli wdowa lub wdowiec nie osiągnęli wieku emerytalnego, ale ze względu na stan zdrowia nie mogą pracować, wymagane będą:

• Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia (formularz OL-9).
• Akt małżeństwa.

Ważne: ZUS przyjmuje dokumenty w języku ukraińskim – nie trzeba wszystkiego od razu tłumaczyć.

Jeśli trzeba znaleźć zaświadczenia o zatrudnieniu w Polsce, spróbuj skontaktować się z byłym pracodawcą lub sprawdzić w archiwach – ZUS przechowuje dane nawet o zlikwidowanych firmach.

Jak obliczana i wypłacana jest renta wdowia

Wysokość renty wdowiej (lub wdowca) zależy od liczby osób uprawnionych do świadczenia:

• Jeśli świadczenie otrzymuje jedna osoba – jest to około 85% emerytury lub renty zmarłego.
• Jeśli dwie osoby – już około 90%.
• Jeśli trzy osoby i więcej – do 95%.

Ważne jest, aby zrozumieć, że świadczenia są obliczane proporcjonalnie do czasu, przez jaki osoba lub zmarły pracował i opłacał składki w Polsce. Im dłuższy polski staż pracy – tym wyższa kwota.

Jeśli mieszkasz poza Polską, aby nie stracić prawa do świadczenia, co roku musisz potwierdzać swoje prawo – do tego służy specjalny formularz ZUS-RZ-OZS-01.

Gdzie uzyskać pomoc i dodatkowe informacje dla Ukraińców

Ukraińcom, którzy chcą dowiedzieć się więcej o rencie wdowiej lub innych świadczeniach socjalnych w Polsce, najłatwiej jest zadzwonić na specjalny numer ZUS, gdzie uzyskają pomoc w języku ukraińskim. Można również napisać e-mail lub poszukać instrukcji na stronie ZUS https://www.zus.pl/

• Infolinia ZUS dla Ukraińców: Można dzwonić pod numer +48 22 444 02 11. Pracują tam konsultanci mówiący po ukraińsku, którzy pomogą w każdej sprawie.
• Adres e-mail ZUS: Pisz na adres ua@zus.pl – to kontakt w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych i świadczeń.
• Informacje na stronie ZUS po ukraińsku: Wszystkie ważne materiały i instrukcje znajdują się na oficjalnej stronie www.zus.pl/ua/holovna-storinka .
• Bezpłatna pomoc prawna: W Polsce dla cudzoziemców działa wiele organizacji, które bezpłatnie doradzają w kwestiach świadczeń socjalnych i praw.
• Narzędzia online ZUS: Do sprawdzenia uprawnień do renty wdowiej i przybliżonego obliczenia świadczeń służy kalkulator.

Jak odwołać się od decyzji ZUS w sprawie renty wdowiej

• Jeśli decyzja ZUS w sprawie Twojej renty wdowiej Cię nie satysfakcjonuje, masz prawo odwołać się od niej do sądu. W tym celu należy złożyć odwołanie do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji.
• Odwołanie można złożyć zarówno pisemnie, jak i ustnie – w oddziale ZUS, który wydał decyzję. Jeśli robisz to ustnie, pracownicy sporządzą protokół.
• Po złożeniu odwołania rozpoczyna się postępowanie sądowe. Jeśli wyrok sądu będzie niezadowalający, można wnieść apelację, a nawet skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

Podsumowanie i gdzie szukać dodatkowych informacji

• Przede wszystkim – dokładnie zapoznaj się ze wszystkimi wymaganiami i warunkami przed złożeniem wniosku o rentę wdowią.
• Jeśli będziesz potrzebować pomocy lub chcesz wyjaśnić szczegóły, zwróć się do najbliższych oddziałów ZUS i KRUS – tam zawsze są gotowi pomóc.
• Innym przydatnym źródłem jest Centrum Obsługi Klientów ZUS (COK), gdzie można uzyskać porady i wsparcie w zakresie świadczeń socjalnych.