Czy dzieci od 14 roku życia mogą wyjechać za granicę bez opieki?
Od początku pełnowymiarowej inwazji Rosji na Ukrainę, wielu rodziców postanowiło dla własnego bezpieczeństwa zabrać swoje dzieci za granicę. Często jednak pojawiają się sytuacje, w których z pewnych powodów sami rodzice nie są w stanie tego zrobić. Zgodnie z ukraińskim ustawodawstwem, dziecko otrzymuje swój pierwszy wewnętrzny paszport na Ukrainie w wieku 14 lat. Czy czyni je to samodzielnymi i daje im prawo do wyjazdu za granicę bez opieki?
Samodzielny wyjazd dziecka za granicę
Wyjaśniając zasady przekraczania granicy przez osoby małoletnie, Państwowa Służba Graniczna Ukrainy informuje, że osoba fizyczna, która nie ukończyła 16 lat, może wyjechać poza granice Ukrainy tylko za zgodą rodziców, rodziców adopcyjnych lub opiekunów i w towarzystwie lub pod opieką osób przez nich upoważnionych. Tylko osoba fizyczna, która ukończyła 16 lat, ma prawo do swobodnego opuszczenia Ukrainy – bez towarzystwa i zgody rodziców.
Od razu należy zaznaczyć, że ukończenie 16 lat czyni młodą osobę dorosłą w świetle prawa ukraińskiego, ale w różnych krajach przepisy i wiek pełnoletniości są różne, co może wiązać się z pewnymi ograniczeniami podczas pobytu za granicą. Przykładowo, dzieci w wieku 16-18 lat, które wjadą na terytorium Polski bez rodziców lub opiekunów prawnych, będą w lokalnym systemie prawnym uznawane za dzieci bez opieki. W związku z tym, zgodnie z polskim prawem, mogą zostać umieszczone w tymczasowym miejscu zamieszkania do czasu odebrania ich przez przedstawicieli ustawowych – ojca, matkę lub inną osobę upoważnioną przez nich przez notariusza. W naszym poprzednim artykule powiedzieliśmy Wam jak monitorować sytuację na granicy ukraińsko-polskiej, aby uniknąć długich kolejek.
A co z wyjątkami?
Sporadycznie w mediach pojawiają się informacje, że w wyjątkowych sytuacjach nieletnim udaje się samodzielnie przejść przez kontrolę celną. Na przykład w marcu 2022 roku 11-letni chłopiec z Zaporoża samodzielnie przekroczył granicę ze Słowacją, ponieważ jego matka musiała zostać w Ukrainie. Czy warto ryzykować i mieć nadzieję, że będzie się miało tyle samo szczęścia? Rozważając hipotetyczną sytuację, w której matka dziecka jest w Polsce, a dziecko może być przywiezione do granicy ukraińskiej przez kogoś znajomego, prawnicy z portalu prawnego dla uchodźców z Ukrainy mówią:
Jeśli dzieci przekraczają granicę samodzielnie, a rodzic czeka na nie po stronie polskiej, wymagane będzie notarialne zezwolenie na przekroczenie granicy przez osoby niepełnoletnie. Należy je podać w miejscu, gdzie będzie przeprowadzana kontrola graniczna. Warto też poinformować straż graniczną, że jedno z rodziców czeka na swoje małoletnie dzieci po polskiej stronie granicy.
Eksperci prawni podkreślają jednak, że decyzja w takich przypadkach podejmowana jest indywidualnie, więc nie ma gwarancji, że dziecko poniżej 16 roku życia będzie mogło samodzielnie przekroczyć granicę.
Jeśli taka osoba nie może podróżować z pełnoletnim krewnym, sugerujemy podróżowanie z niespokrewnioną osobą dorosłą (…), której matka lub ojciec udzieli pełnomocnictwa do towarzyszenia dziecku podczas podróży.
Szukając opiekuna dla swojego dziecka, sprawdź pod tym linkiem, którzy ukraińscy mężczyźni mają prawo przekroczyć granicę.
Kto może zabrać nieletniego za granicę?
Komentując obecną sytuację dotyczącą wyjazdów za granicę niepełnoletnich dzieci, Igor Matwiejczuk, kierownik wydziału organizacji kontroli zachodniej komendy wojewódzkiej, powiedział, że w czasie prawnego reżimu stanu wojennego dzieci poniżej 16 roku życia mogą przekraczać granicę w towarzystwie opiekuna:
- jednego z rodziców (nie jest wymagana notarialna zgoda drugiego rodzica) – na podstawie aktu urodzenia dziecka;
- Dziadków, pełnoletniego rodzeństwa, ojczyma lub macochy – na podstawie aktu urodzenia dziecka oraz dokumentu potwierdzającego więzi rodzinne (bez zgody notariusza);
- Innych osób, które nie są krewnymi dziecka – na podstawie wniosku jednego z rodziców poświadczonego przez agencję opieki i kurateli lub notarialnej zgody obojga rodziców dziecka na podstawie aktu urodzenia dziecka (lub paszportu obywatela Ukrainy lub innego dokumentu zawierającego informacje o osobie, na podstawie którego Państwowa Służba Graniczna Ukrainy zezwoli na przekroczenie granicy państwowej).
Na podstawie jakich dokumentów małoletni może wyjechać z kraju?
Osoby niepełnoletnie mogą wyjechać z Ukrainy z ważnym paszportem, aktem urodzenia lub dowodem osobistym. Jak podaje lwowski portal analityczny Zaxid.net, infolinia Państwowej Służby Granicznej Ukrainy wyjaśnia sytuację w następujący sposób:
Dzieci poniżej 16 roku życia mogą podróżować z aktem urodzenia. Jeśli dziecko posiada już dowód osobisty (od 14 roku życia), warto go również zabrać. Ważne jest jednak, aby sprawdzić kraje, do których wjeżdżają i podróżują. To zależy od kraju. Przy wyjeździe z kraju w warunkach uproszczonych ostatnie słowo należy do państwa, do którego dzieci wjeżdżają. Być może zostaną wpuszczone do Polski, ale nie wiadomo, jak w innych krajach.
Wcześniej pisaliśmy o zasadach przewozu rzeczy osobistych przez granice Polski i Ukrainy.
Grupowy wyjazd dzieci za granicę bez rodziców
Gabinet Ministrów dekretem nr 66 z 10 czerwca 2022 r. zmienił dekret nr 57 „O zatwierdzeniu zasad przekraczania granicy państwowej przez obywateli Ukrainy” z 27 stycznia 1995 r. oraz nr 1167 „O zatwierdzeniu zarządzenia o organizowaniu podróży za granicę w celach rekreacyjno-wypoczynkowych” z 10 listopada 2021 r. Na mocy zmian zorganizowane grupy dzieci, które wyjeżdżają na kolonie lub inne imprezy bez rodziców, ale pod opieką wychowawców lub nauczycieli, mogą wyjeżdżać za granicę na wakacje w czasie stanu wojennego. Przy składaniu kompletu dokumentów do uprawnionego organu nie ma już potrzeby ich notarialnego potwierdzania. W czasie stanu wyjątkowego lub wojennego w Ukrainie, gdy grupa dzieci opuszcza Ukrainę, kontrola graniczna odbywa się na podstawie przedstawienia takich dokumentów:
- zgoda Krajowej Służby Społecznej na wyjazd grupy dzieci;
- listy dzieci podróżujących, sporządzone w odpowiedniej formie;
- paszporty lub akty urodzenia dzieci;
- zatwierdzenie przez Biuro Spraw Dziecka zgody przedstawicieli prawnych każdego dziecka na wyjazd;
- oświadczenia rodziców na wyjazd za granicę poświadczone przez Biuro Spraw Dziecka.
Zobacz też: Freelance i praca zdalna w Polsce dla Ukraińców
Należy pamiętać, że zasady przekraczania granicy mogą się zmieniać, dlatego warto przed podróżą sprawdzić infolinię Państwowej Straży Granicznej, dzwoniąc na telefon komórkowy (z terenu Ukrainy) lub na numer stacjonarny w przypadku połączeń z zagranicy.
