Numer PESEL: odpowiedzi na najważniejsze pytania
Source: Vista Create
Każdy uchodźca z Ukrainy może od 16 marca składać wnioski o nadanie numeru PESEL. Procedura ta rodzi jednak wiele pytań i niejasności, dlatego przygotowaliśmy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się kwestie.
Czy PESEL wyrobiony przed wojną także jest ważny? Czy mogę dzięki niemu liczyć na korzyści, które gwarantuje specustawa?
W takiej sytuacji należy udać się do odpowiedniego punktu bądź urzędu, aby taki pesel zaktualizować. Będzie on musiał zostać uzupełniony o nowe dane. Oznacza to, że niezbędne będzie okazanie swoich odcisków palców, a także zaktualizowanie zdjęcia. Dzięki tej procedurze uzyskamy również możliwość, aby założyć profil zaufany. Za jego sprawą w szybki sposób załatwimy sprawy urzędowe przez internet.
Czy po uzyskaniu numeru PESEL uchodźca może przenieść się do innego kraju?
Tak i posiadanie numeru PESEL nie blokuje przeprowadzki do innego kraju. Numer jest potrzebny między innymi, aby uzyskać świadczenia w Polsce (np. 500+ na każde dziecko). W momencie, kiedy planujemy wyjazd do innego kraju, musimy zrezygnować z pobieranego wsparcia finansowego i powiadomić o tym ZUS. Dzieje się tak, ponieważ nie można otrzymywać świadczeń w dwóch krajach jednocześnie. Jeżeli zarejestrujemy się w Niemczech i tam uzyskamy pomoc socjalną, a jednocześnie nie zrezygnujemy z pomocy, którą otrzymaliśmy w Polsce – czekają nas przykre konsekwencje. W takiej sytuacji pobierane z Polski pieniądze będzie trzeba zwrócić. Wszystko oczywiście wyjdzie na jaw, ponieważ dane przesyłane są między krajami Unii Europejskiej. Pobyt w innym kraju przez dłużej niż 30 dni sprawia, że specustawa przestaje obowiązywać i po ewentualnym powrocie do Polski wszystko musielibyśmy załatwiać od nowa, na zupełnie innych warunkach. Samo uzyskanie numeru PESEL nie odcina nam jednak możliwości przeniesienia się do innego kraju.
Czy PESEL jest obowiązkowy?
Wyrobienie numeru PESEL nie jest obowiązkowe, jednak jeżeli chcemy pozostać dłużej na terenie Polski, to zdecydowanie ułatwi nam funkcjonowanie i przyśpieszy załatwienie wszelkich procedur. Każda osoba musi być bowiem zarejestrowana jako podatnik danego państwa i taka procedura obowiązuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej. W Polsce nadaje się numer PESEL, w Niemczech jest to Steuer-IdNr, w Niderlandach BSN a w Portugalii NIF.
Czy to prawda, że w urzędach wymagane są przetłumaczone przez tłumaczy przysięgłych akty urodzenia oraz inne dokumenty?
Urzędnicy nie powinni prosić nas o dokumenty przetłumaczone przez tłumaczy przysięgłych. Pozostają one tylko do wglądu, a my sami odpowiedzialni jesteśmy za dane, które umieszczamy we wniosku i musimy zdawać sobie sprawę, że jeżeli podamy fałszywe informacje, wówczas będą na nas ciążyć konsekwencje prawne.
Jeżeli jednak potrzebowalibyśmy pilnej pomocy tłumacza, możemy skorzystać ze strony https://tlumaczedlaukrainy.pl/. Opublikowała ona listę osób wraz z danymi kontaktowymi, którzy wykonają dla nas tłumaczenie odpowiednich dokumentów całkowicie za darmo.
Chcę podjąć pracę lada dzień, a nie mam numeru PESEL. Kolejki do urzędów są długie. Co robić?
Uchodźcy z Ukrainy, którzy nie posiadają jeszcze numeru PESEL, także mogą podjąć legalną pracę na terenie Polski. Numer ten stanowi dla pracodawcy zdecydowane ułatwienie, jednak nie jest konieczny, aby móc taką pracę zaoferować. Pracodawca, aby legalnie zatrudnić pracownika, musi zgłosić go do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Okazuje się bowiem, że może to zrobić albo podając numer pesel pracownika, albo wskazując dane, które widnieją w paszporcie.
Jeżeli natomiast paszportu także brak, wówczas numer PESEL będzie koniecznością. W takim przypadku warto udać się do mniejszych miejscowości, ponieważ tam kolejka w urzędzie może być zdecydowanie mniejsza.
Formularz o wydanie PESEL-u jest dwujęzyczny. W jakim języku go wypełnić?
Na wniosku widnieje informacja, że formularz wypełnić należy alfabetem łacińskim. Nie trzeba zatem dokonywać tłumaczenia na język polski, a jedynie transliterację. Jeżeli mamy z tym problem, możemy skorzystać ze strony http://ukrlit.org/transliteratsiia/.
Czy osoba, która posiada status ochrony krajowej w Niemczech, musi składać wniosek o nadanie numeru PESEL w Polsce?
Wszystko zależy od tego, w jakim kraju pracuje taka osoba i gdzie będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym i rozliczała się z podatków. Jeżeli będzie mieszkała i miała pracę na terenie Polski, wówczas posiadanie numeru PESEL będzie niezbędne.
Moje małoletnie dziecko nie ma żadnych dokumentów potwierdzających jego dane. Jak w tym przypadku wygląda kwestia nadania numeru PESEL?
W urzędzie lub wyznaczonym punkcie wystarczy złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL dziecku, jeżeli ukończyło ono 12 rok życia, niezbędne będzie również pobranie jego odcisków palców. W takiej sytuacji potrzebny jest do wglądu wyłącznie akt urodzenia dziecka. W przyszłości można udać się także do konsulatu, który na dzień dzisiejszy wydaje dokumenty potwierdzające tożsamość.
Czy żeby uzyskać numer PESEL, trzeba dostać się do Polski wyłącznie przez granicę polsko-ukraińską? Osobom przybyłym do Polski przez Czechy, Słowację lub inne państwa takie prawo nie przysługuje?
Każda osoba przybyła z Ukrainy ma prawo wyrobić PESEL, jednak na dzień dzisiejszy Ukraińcy, którzy przybyli do Polski z innych państw nie są objęci dodatkową pomocą ze strony państwa, czyli na przykład nie mogą starać się o świadczenia socjalne. Na szczęście w najbliższych dniach sytuacja ma ulec zmianie, ponieważ polski rząd szykuje nowelizację specustawy.
Czy otrzymanie numeru PESEL jest jednoznaczne z nadaniem mi statusu uchodźcy?
Nie, PESEL gwarantuje tylko legalny pobyt w Polsce przez 18 miesięcy (z możliwością przedłużenia o kolejnych 18 miesięcy), a także łatwiejszą możliwość podjęcia pracy, skorzystania z bezpłatnej opieki medycznej czy pomocy socjalnej. Aby ubiegać się o status uchodźcy, należy w tym celu złożyć odpowiedni wniosek w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców. Jest to zupełnie inna i bardzo długa procedura, dlatego zdecydowanie lepiej będzie wnioskować jedynie o numer PESEL i rozpocząć życie na terenie Polski.
Czy numer PESEL przysługuje wyłącznie osobom ze statusem uchodźcy?
Nie, nie trzeba mieć nadanego statusu uchodźcy, aby ubiegać się o polski numer PESEL. Każdy obcokrajowiec może bowiem uzyskać taki numer, nie tylko uchodźca.
Czy do załatwienia numeru PESEL potrzebny jest dokument potwierdzający datę wjazdu na teren Polski?
Nie, wystarczy jakikolwiek dokument potwierdzający naszą tożsamość. Gmina ma dostęp do danych z przejścia granicznego i pracownicy będą wiedzieć, kiedy dokładnie wjechaliśmy na teren Polski.
Czy można samodzielnie zablokować numer PESEL?
Obecnie nie ma możliwości samodzielnego zablokowania numeru PESEL. Ale wkrótce taka okazja się pojawi, bo Ministerstwo Cyfryzacji przygotowało już odpowiedni projekt. Przewiduje ona utworzenie specjalnej bazy danych, w której każdy będzie mógł bezpłatnie zablokować swój numer PESEL.
Odpowiedni projekt pojawił się w celu zapobiegania nieuczciwym działaniom. Są to przypadki, w których osoby trzecie biorą pożyczki od innych osób na podstawie ich numerów PESEL. Tym samym planowane jest znaczne usprawnienie mechanizmu ochrony danych osobowych.
Zobacz też: Pomoc finansowa ze strony gminy w trudnych sytuacjach życiowych
Po wdrożeniu projektu każdy będzie mógł bezpłatnie zablokować swój numer PESEL, a instytucje bankowe, do których klienci będą się kontaktować, będą zobowiązane do sprawdzenia, czy numer nie został zablokowany. I nawet jeśli właściciel numeru będzie potrzebował jakichś usług, będzie musiał tymczasowo usunąć blokadę, aby z nich skorzystać.
